Wpływ branży budowlanej na utratę bioróżnorodności. Możliwości zmniejszenia negatywnego oddziaływania.
Krysys bioróżnorodności
Różnorodność biologiczna — to różnorodność życia na Ziemi we wszystkich jego postaciach, od genów i bakterii po całe ekosystemy, takie jak lasy czy rafy koralowe. Według Światowego Forum Ekonomicznego prawie połowa światowego PKB (ok. 40 bln euro) zależy od środowiska naturalnego i jego zasobów. Ale bioróżnorodność jest w kryzysie. Naukowcy szacują, że obecna stopa utraty gatunków waha się między 100 a 10 000 razy szybciej niż naturalna stopa wymierania (która wynosi około jeden do pięciu gatunków rocznie, jeśli wziąć pod uwagę cały zapis kopalny). Ponadto, raport z 2019 roku opracowany przez Międzyrządową Platformę Naukowo-Polityczną ds. Bioróżnorodności i Usług Ekosystemowych zauważył, że nawet do miliona gatunków roślin i zwierząt stoi w obliczu wymarcia z powodu działalności człowieka.
Wpływ branży budowlanej na środowisko
Branża budowlana ma jeden z największych destrukcyjnych wpływów na różnorodność biologiczną. Jej działalność wiąże się z wieloma negatywnymi skutkami dla ekosystemów naturalnych. Jak dokładnie budownictwo oddziaływa na bioróżnorodność?
Bezpośrednie zniszczenie siedlisk.
Proces przygotowania terenu pod inwestycję, włączając usuwanie drzew, roślin i innych naturalnych elementów, prowadzi do bezpośredniej utraty siedlisk dla wielu gatunków. Zniszczenie siedlisk może przemieszczać lub nawet eliminować lokalne populacje dzikich zwierząt, prowadząc do spadku bioróżnorodności.
Fragmentacja seidlisk przyrodniczych.
Prace budowlane często prowadzą do fragmentacji naturalnych ekosystemów, tworząc izolowane fragmenty siedlisk. Ta fragmentacja może zakłócać trasy migracyjne, ograniczać dostęp do źródeł pożywienia i wody oraz utrudniać zdolność gatunków do znalezienia odpowiednich partnerów i miejsc lęgowych.
Zakłócenie struktury gleby.
Wykopy i prace ziemne podczas budowy mogą zmieniać strukturę i skład gleby, prowadząc do erozji, zagęszczenia oraz utraty żyzności. To może wpływać na wzrost i przetrwanie rodzimych gatunków roślin, co z kolei ma wpływ na dostępność pożywienia i schronienia dla różnorodnych dzikich zwierząt.
Zanieczyszczenie.
Działalność budowlana może wprowadzać do środowiska zanieczyszczenia chemiczne w postaci odpadów budowlanych, uwolnienia substancji chemicznych przy pracach wyburzeniowych, zanieczyszczenia powietrza itp lub dzwiękowe w formie hałasu. Hałas w miejscu budowy może zakłócać komunikację wśród zwierząt, które polegają na dźwiękach do polowania, unikania drapieżników, przyciągania partnerów i utrzymania więzi w społeczności. Może on również zmienić zachowanie zwierząt, prowadząc do niepokoju, stresu i zmniejszenia aktywności. Zwierzęta unikają obszarów hałaśliwych, co prowadzi do zmniejszenia dostępnych siedlisk i zmiany ich wzorców migracyjnych. To wszystko zakłóca naturalną równowagę ekosystemów.
Wprowadzenie gatunków inwazyjnych.
Prace na budowie mogą nieumyślnie wprowadzać obce gatunki roślin lub szkodniki do danej okolicy, które mogą konkurować z rodzimymi gatunkami o zasoby, prowadząc do spadku lokalnej bioróżnorodności. Gatunki inwazyjne mogą zmieniać procesy ekosystemowe i wypierać rodzime flory i fauny, prowadząc do dalszych zaburzeń ekologicznych.
Zakłócenie ekosystemów wodnych oraz mokradeł.
Inwestycja budowlana w sąsiedstwie na przykład stawu lub jeziora może przyczynić się do zmniejszenia naturalnego dopływu wody poprzez zmniejszenie ilości wód gruntowych i spływu powierzchniowego, co z kolei może prowadzić do obniżenia poziomu wody w zbiorniku. Odwodnienie terenów podmokłych w celu inwestycji budowlanej prowadzi do degradacji siedlisk dla wielu gatunków roślin i zwierząt, które zależą od tych środowisk. Mokradła są często domem dla unikalnych gatunków roślin, owadów, ptaków oraz płazów i gadów, a ich utrata może mieć negatywne konsekwencje dla lokalnej bioróżnorodności.
Urbanizacja i rozwój infrastruktury.
Rozległa urbanizacja i rozwój infrastruktury związane z przemysłem budowlanym często prowadzą do przekształcania naturalnych siedlisk w środowiska zbudowane, takie jak drogi, budynki i parkingi. Ten proces może prowadzić do utraty kluczowych siedlisk dla wielu gatunków, w tym tych o specjalnych wymaganiach siedliskowych.
Zmiany klimatu.
Budownictwo odpowiada za 36% emisji ekwiwalentu CO2. Zmiany klimatyczne mają znaczący wpływ na ekosystemy, prowadząc do zmian w dystrybucji gatunków, zmienionej fenologii, zmian siedlisk, co wszystko obniża bioróżnorodność.
Jak sektor budowlany może zmniejszyć negatywne oddziaływanie na bioróżnorodność?
Do zakresu minimalnych metodów dla zmniejszenia powyższych efektów na ekosystemy naturalne należą:
- przestrzeganie ścisłych przepisów dotyczących ochrony środowiska
- wykorzystywanie ekologicznych materiałów budowlanych
- efektywne zarządzanie odpadami
- inwestowanie w zielone technologie
- edukacja pracowników na temat ochrony środowiska.
Jednak niniejsze czasy wymagają bardziej zaawansowanych metod i praktyk wspierających lokalne ekosystemy naturalne, przyczyniając się do odbudowy bioróżnorodności. Należą do nich przede wszystkim:
Projektowanie zrównoważonych krajobrazów.
Poprzez projektowanie krajobrazu oparte na ekosystem, oraz działania ekoinżynieryjne, takie jak rekultywacja, tworzenie sztucznych lub przywracanie naturalnych siedlisk dla dzikich zwierząt i roślin poprzez odtworzenie naturalnej roślinności i infrastruktury ekosystemowej można tworzyć przestrzenie, które wspierają różnorodność biologiczną.
Odtwarzanie ekosystemów.
Odtwarzanie i przywracanie naturalnych ekosystemów na terenach, które zostały wcześniej zdegradowane przez działalność budowlaną, poprzez odtworzenie siedlisk naturalnych i stworzenie odpowiednich warunków dla różnorodnych gatunków.
Dodanie do projektów budowlanych elementów zielonej infrastruktury oraz rozwiązania oparte na przyrodzie.
Zadbać o bioróżnorodność można jeszcze na etapie projektowym poprzez zaprojektowanie rozwiązań opartych na przyrodzie, takich jak lasy kieszonkowe, łąki kwietne, zielone dachy i ściany, obiekty bioretencyjne, ogrody biocenotyczne lub siedliskowe. Poprawi to nie tylko jakość życia mieszkańców, ale również wzbogaci bioróżnorodność poprzez zapewnienie schronienia i pożywienia dla dzikich zwierząt i owadów.
Wspomaganie procesów naturalnych.
Wprowadzenie działań, które wspomagają naturalne procesy ekologiczne, takie jak reintrodukcja gatunków zagrożonych, tworzenie korytarzy ekologicznych, czy rewitalizacja naturalnych procesów hydrologicznych, może przyczynić się do odbudowy bioróżnorodności w danym miejscu.
ESG a bioróżnorodność
Współczesne zarządzanie firmami budowlanymi oraz deweloperskimi coraz częściej uwzględnia aspekt zrównoważonego rozwoju. Wykorzystuje się w tym celu podejście ESG (Environmental, Social, and Governance), które odnosi się do trwałego rozwoju ze względu na aspekty oddziaływania na środowisko, społeczność oraz zarządzanie.
W kontekście bioróżnorodności, podejście ESG ma na celu minimalizację negatywnego wpływu działalności budowlanej na środowisko oraz ochronę różnorodności biologicznej. Firmy budowlane coraz częściej angażują się w projekty ochrony przyrody, renaturyzację terenów po zakończonych budowach oraz stosowanie ekologicznych rozwiązań technologicznych. Zaangażowanie pracowni architektury krajobrazu w projekty odbudowy bioróżnorodności może przyczynić się do tworzenia bardziej zrównoważonych i ekologicznych miejsc inwestycji budowlanych, które wspierają ochronę środowiska naturalnego oraz zachowanie różnorodności biologicznej.
Wdrożenie podejścia ESG w firmach budowlanych wiąże się również z dbaniem o dobro społeczności lokalnych oraz odpowiedzialnym zarządzaniem. Ochrona przyrody i bioróżnorodności to nie tylko ekologiczny obowiązek, ale również inwestycja w przyszłość. Dbanie o środowisko naturalne sprzyja rozwojowi trwałego biznesu oraz budowaniu pozytywnego wizerunku firmy.
Podsumowanie
Kryzys bioróżnorodności to poważne zagrożenie dla biznesu i dobrobytu globalnego społeczeństwa. Jak już wspomniano wyżej, blisko połowa światowego PKB, zależy bezpośrednio od stanu środowiska naturalnego i jego zasobów. Dotychczasowe działania ochronne w branży budowlanej okazują się niewystarczające w obliczu narastającego problemu. Zaleca się stosowanie bardziej skutecznych metod, takich jak ekoinżynieria, koncentrująca się na ochronie i odbudowie bioróżnorodności. Progresywne firmy budowlane coraz bardziej dostrzegają znaczenie podejmowania działań zgodnych z zasadami ESG, będąc świadome, że ochrona środowiska naturalnego oraz różnorodności biologicznej stanowi nie tylko obowiązek, lecz także inwestycję w przyszłość.